Joost Eerdmans en Annabel Nanninga: 'Een stevig JA21 kan een kabinet op de rechtse koers houden'

De Tweede Kamerverkiezingen zijn over een paar dagen. Politici rennen het land door van debat naar debat en de peilingen vliegen je om de oren. Temidden van de chaos sprak NieuwNieuws met Joost Eerdmans en Annabel Nanninga, samen aanvoerders van JA21.

Het zijn drukke dagen. Hoe ziet de campagne er tot nu toe voor jullie uit?

Nanninga: Door het hele land hebben we onze events, waar we met mensen in gesprek gaan. We hebben events gehad in Helmond, daarna Rotterdam, Leiden, Krommenie, Goes… Daarnaast heb ik afscheid genomen in de Amsterdamse gemeenteraad. Dinsdag ben ik nog actief in de Eerste Kamer, daar gaat het werk ook gewoon door. Het scheelt dat wij dit ook wel echt heel erg leuk vinden. Wij gaan wel goed op dat campagnesfeertje.

Jullie lieten nadrukkelijk het partijprogramma wel doorrekenen door het CPB. Waarom?

Nanninga: Wij zijn de enige partij rechts van de VVD die het programma hebben laten doorrekenen. We zijn een jonge partij en we willen dat kiezers ons kunnen vertrouwen. Dat we fatsoenlijk met belastinggeld omgaan. Dan kan je gewoon niet aankomen met een gratis-bier-programma. BBB die zegt: ons programma mist dekking, maar je moet het meer zien als een wensenlijstje. Wij pakken die verantwoordelijkheid anders op.

Eerdmans: Nu zie je dat een gepensioneerde CPB’er in zijn eentje op een zolderkamer heeft uitgerekend dat het programma van Omtzigt ongeveer 2 miljard te veel kost en dat van Van Der Plas wel 7 miljard. Dat is een boel gratis bier. Dan gaan wij maar met de billen bloot. Het heeft overigens nog veel moeite gekost om tot die doorrekening te komen. Je krijgt allerlei vragen teruggestuurd en moet alle cijfers nauwkeurig aanleveren, daar is ons team echt wel een paar weken mee bezig geweest.

Wij geloven in een doe-mee-economie, waarbij werken echt loont.

Die doorrekening is er dus gekomen. Springt JA21 er wel genoeg uit?

Eerdmans: Veiligheid, 100%. Daar zitten wij met 4 miljard in de plus. In plaats van een defensienorm van 2% willen wij een nationale veiligheidsindex. De miljarden die zo’n maatregel oplevert kunnen naar meer wijkagenten, meer politiebureau’s, een verbeterd gevangeniswezen en meer opsporingsteams tegen drugssmokkel in de havens… Daarnaast zetten wij in op lastenverlaging. Werkenden gaan er bij ons op vooruit en het wordt aantrekkelijker om vanuit een uitkering aan het werk te gaan. Je kunt heel veel toeslagen afschaffen als je voor bedrijven en werkenden de lasten verlaagt. Je kunt wel het minimumloon fors ophogen, zoals links wil, maar dat mag het MKB dan allemaal betalen.

Volgens het CPB groeit bij jullie het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft. Hoe hebben jullie daarnaar gekeken?

Nanninga: Ja… Wij zijn echt een partij voor de werkende en de ondernemende mensen.In dit theorethische model stijgt inderdaad de armoede marginaal. Maar wij geloven dat door werken weer lonend te maken mensen ook weer uit die armoede kunnen komen. Het negatieve effect op de laagste inkomensgroep zou daarnaast met een investering van ongeveer 100 miljoen euro worden gekeerd. Op de landsbegroting is dat relatief weinig. Wij geloven in een doe-mee-economie, waarbij werken echt loont.

Eerdmans: Je moet ook keuzes durven maken. Armoedebestrijding is onlangs al met een miljard omhoog gegaan, daar hebben wij mee ingestemd. Ons programma pleit ook voor gratis kinderopvang en het verlagen van de BTW op boodschappen. Dat zijn allemaal maatregelen waar iedereen van profiteert, maar over het algemeen maakt JA21 de keuze voor werkende mensen.

De zorgtoeslag, de kinderbijslag en het kindgebonden budget maken in jullie programma plaats voor een inkomensonafhankelijke huishoudtoelage. Hoe gaat dat eruit zien?

Eerdmans: Het is een uitkering die niet op basis van inkomen maar op vermogen en WOZ-waarde gebaseerd is. Dat zijn factoren die bij de fiscus bekend zijn maar die niet te veel in waarde wisselen. Daardoor krijg je geen terugvorderingen achteraf. Samen met een huurtoelage is dit wat we willen overhouden van het totaal onoverzichtelijke toeslagensysteem.

Alleen al in Friesland zijn in 5 jaar tijd honderd bushaltes verdwenen. Voor zulke publieke diensten heb je een minister voor de Regio nodig.

JA21 lijkt veel parallellen te hebben met de VVD. Wat moet de zwevende liberaal naar jullie toetrekken?

Eerdmans: Naast veiligheid zijn we een stuk zuiniger als het gaat om onzinnige klimaatmiljarden. De VVD pleit voor “grip” op migratie. Ja, wat is grip? Daar heeft de zwevende liberaal helemaal niets aan. Wij willen een asielstop. Daarmee zijn we rechtser dan de VVD, maar tegelijkertijd minder extreem dan PVV en FvD. We zullen ook niet in een kabinet stappen met Frans Timmermans. Onze voorkeurscoalitie is NSC, VVD, PVV, CDA, SGP en JA21. Met hen kunnen we een mooi akkoord bouwen, waarmee op een nette manier een veel stevigere boodschap kan worden afgegeven dan de VVD de afgelopen 13 jaar heeft gedaan.

Nanninga: Het probleem is niet dat de VVD een slecht programma heeft. Het probleem is dat ze het nooit uitvoeren en alles in de uitverkoop doen. Ook Dilan Yesilgöz heeft gewoon getekend bij het kruisje voor alle verschrikkelijke klimaatplannen van Rob Jetten en het asielbeleid van Eric van der Burg. Die laatste is ook gewoon weer beloond met een hoge plek op de VVD-lijst. Ze ruilen steeds weer hun idealen in. Een groot, stevig JA21 kan een kabinet op de rechtse koers houden.

Eerdmans: Overigens gaan volgens het CPB de lasten voor bedrijven gewoon 2 miljard omhoog bij de VVD, hè? Als dit al in het verkiezingsprogramma staat, hoe gaat dat dan straks als ze met Frans Timmermans aan tafel komen? Dat wordt een horrorscenario voor bedrijven.

Onlangs noemde Pieter Omtzigt jullie als mogelijke coalitiepartner.

Jullie willen ook een minister voor de Regio leveren voor het kabinet. Wat moet die gaan doen?

Nanninga: De problematiek op het platteland wordt massaal vergeten door politici die zich alleen maar bezighouden met de grote steden. West-Brabant wordt overlopen door drugscriminaliteit, terwijl er soms maar één politieautootje in dat gebied beschikbaar is in een weekend. Daarnaast zijn huisartsen maar matig verdeeld over het platteland. Bibliotheken verdwijnen. Er is in sommige gebieden sprake van “vervoersarmoede”. Alleen al in Friesland zijn in 5 jaar tijd honderd bushaltes verdwenen. Voor zulke publieke diensten heb je een minister voor de Regio nodig. Je zal zien dat de bedrijvigheid ook weer terugkeert naar de regio als de faciliteiten daar weer opgeknapt worden.

Jullie hebben referenda nog altijd hoog in het vaandel. Over welk thema moet het volk zich uitspreken via een referendum?

Eerdmans: Migratie. Daar hangt toch uiteindelijk alles mee samen. Migratie is de kiezel in de schoen van dit land waar we steeds niks aan doen. Wij zijn ervan overtuigd dat het niet alleen bij de rechtse kiezer leeft, ook de achterban van linkse partijen ziet dat we hier iets aan moeten doen. Draagvlak voor het huidige beleid is er gewoon niet. Daar zou je heel goed een referendum voor kunnen inzetten. Het is natuurlijk heel goed dat het bindend referendum bijna terug is, maar ik ben ook voorstander van een raadgevend referendum.

Een bijkomstigheid van een raadgevend referendum is dat de regering de uitslag naast zich neer kan leggen. Dit is in de praktijk ook gebeurd.

Nanninga: En dat is nou precies die bestuurscultuur die steeds onderwerp van gesprek is. Het grootste gevaar voor iedere politieke partij is inmiddels niet meer een andere partij, maar dat mensen überhaupt niet meer gaan stemmen. Referendum-uitslagen die worden genegeerd. Referenda die maar even worden afgeschaft omdat mensen anders allemaal dingen gaan vinden waar Den Haag het niet mee eens is. Je móét als kabinet kunnen afspreken dat je gehoor geeft aan de raad van de kiezer. Stel, wij houden een referendum over het invoeren van het Deense model en 60 procent van de Nederlanders zegt “nee”. Dan moeten we dat ook gewoon niet doen. Als je dat als politiek niet meer kunt afspreken, zijn we heel ver van huis.

Eerdmans: Wij hebben het idee dat we redelijk weten wat er in de maatschappij leeft. Maar een referendum kan ook een middel zijn om bepaalde problemen eerder aan te kaarten. Neem bijvoorbeeld Oost-Nederland. Dat gebied is de afgelopen 10 jaar achtergesteld en de politiek kwam daar te laat achter. Met een gericht referendum kan je zulke problematiek eerder ontdekken. Dat houdt de politiek scherp.

Dezelfde mensen die vinden dat je een hate crime begaat als je iemand met de verkeerde voornaamwoorden aanspreekt, stonden hier op een demonstratie waar mannen en vrouwen gescheiden van elkaar moesten staan.

Mw. Nanninga, u woonde op 22 oktober een pro-Palestina-demonstratie bij in uw stad. Nog steeds vinden er door heel het land betogingen plaats. Hoe kijkt u daar naar?

Nanninga: Laat ik vooropstellen dat het recht op demonstratie een groot goed is waar we niet aan willen tornen. Maar wat hier gebeurde… Het vrije woord is natuurlijk wel begrensd als je het bestaansrecht van een heel volk gaat ontkennen. In dit geval de Joden en de staat Israël. Het is al heel vaak gezegd, maar er is een soort vijfde colonne in dit land. Ik heb hier ook in mijn tijd als publicist veel over geschreven en onderzoek naar gedaan. Er is een soort zuil in Nederland die niet Nederlands wil zijn, die ons niet aardig vindt, die onze waarden niet respecteert en zich niet committeert aan onze vrije Westerse normen en waarden. Ze maken hier dankbaar gebruik van het demonstratierecht om vervolgens een andere groep weg te wensen. Het ergste is dat het niet eens een klein clubje radicalen is. Het is een grote groep niet-Westerse immigranten met daaromheen een schil van mensen van linksige signatuur die het totaal relativeert. Dezelfde mensen die vinden dat je een hate crime begaat als je iemand met de verkeerde voornaamwoorden aanspreekt, stonden hier op een demonstratie waar mannen en vrouwen gescheiden van elkaar moesten staan.

Eerdmans: Wij laten over ons lopen. Zo zei Fortuyn het. Er komen mensen ons land binnen met een vijandigheid tegenover onze manier van leven. Ik heb daar enorme zorgen over. Mensen die zo aangewakkerd zijn door haat. Daar nemen we een enorm risico mee. Het willen behouden van wat we hier in Nederland hebben is in 2002 voor mij de reden geweest om de politiek in te gaan. We moeten keihard optreden tegen dit soort sentimenten.

Sinds hier moslims in Nederland zijn gekomen met de eerste golf gastarbeiders, zijn ze gesubsidieerd.

Tegelijkertijd wordt vaak gezegd dat deze mensen vooral vergeten en onbegrepen zijn.

Eerdmans: Ja, en dan komen mensen altijd weer met islamofobie aanzetten. Sorry, maar Nederland is echt een van de meest tolerante landen die je je kunt wensen. Mensen ergeren zich er alleen aan dat hier mensen komen die zich niet aan willen passen. Als je je daartegen uitspreekt, loop je gevaar. Wij hebben geen probleem met moslims, wij hebben een probleem met mensen die zich niet aanpassen.

Nanninga: Het is ook een misplaatst slachtofferschap. Sinds hier moslims in Nederland zijn gekomen met de eerste golf gastarbeiders, zijn ze gesubsidieerd. Ze hebben hier gebedshuizen waarin ze letterlijk preken krijgen doorgefaxt uit Rabat waarin ze alles mogen zeggen. Er is jarenlang door de overheid in hun eigen taal met ze gecommuniceerd. In mijn Amsterdam kun je in alle wijken met een Palestijnse vlag rondlopen en er gebeurt niks. Bij de 7 oktober-herdenking op de Dam werd bezoekers gevraagd hun Israëlische vlaggen op te bergen als ze naar huis toe gingen omdat het gewoon onveilig is. Dus ik wil helemaal niets horen over islamofobie. Op die herdenking zijn bloemen gelegd in de vorm van een davidster. Die werden direct daarna door “allahu akbar” schreeuwende jongeren vertrapt. Dát is hoe moeilijk moslims het hebben in Nederland.

Forum voor Democratie-leider Baudet spreekt zich nadrukkelijk niet uit voor Israël en pleit voor de-escalatie.

Nanninga: Ja, maar Baudet ontkent intussen ook de maanlanding. Hij vindt ook dat we Poetin moeten appeasen. Wij staan daar heel anders in. Israël moet zich verdedigen tegen Hamas. Dat is een terreurorganisatie, geen gesprekspartner. Hetzelfde als ISIS, hetzelfde als de SS. Daar praten we niet mee. Ze moeten worden weggevaagd, zowel voor de veiligheid van Israël als dat van de Gazanen.

Terugkomend op binnenlandse veiligheid. Jullie willen grensbewaking. Is dat realistisch?

Eerdmans: Je kunt natuurlijk niet om de 200 meter een douanier zetten. Maar we willen wel controleacties met snelle auto’s die zich langs de grens kunnen verplaatsen. Er rijden nu busjes richting Ter Apel waar migranten gewoon in een weiland uit de auto worden gezet. Met bepaalde high-tech methodes kun je die wagens snel in de smiezen hebben. Artikel 25 van de Schengen Code staat zulke vormen van grensbewaking gewoon toe.

Nanninga: Daarnaast zijn vaste grensbewaking op bepaalde plekken ook gewoon mogelijk. Via Hazeldonk proberen veel verstekelingen in vrachtwagens naar Engeland te komen. In Limburg kampen ze met drugssmokkel in het grensgebied. Het fabeltje van links is vaak dat we die grenzen open moeten houden vanwege Schengen, maar dit soort controle mag gewoon.

Pieter Omtzigt tankt geregeld in Duitsland, gaf hij tijdens de campagne toe. Krijgt hij last van die controles?

Nanninga: Zolang meneer Omtzigt geen uzi’s of kilo’s cocaïne in zijn achterbak heeft, is er geen probleem. Bovendien gaan wij de accijnzen verlagen, dus Pieter hoeft niet meer over de grens te tanken.